تعقیب سایبری یا تعقیب آنلاین به استفاده از فناوری‌های آنلاین برای آزار و اذیت و تهدید برخی قربانیان انتخاب‌شده می‌گویند. این می‌تواند صرف‌نظر از سن و جنسیت برای هر کسی اتفاق بیافتد. پیشرفت تکنولوژی و افزایش استفاده از شبکه‌های اجتماعی هم کاری کرده تا تعقیب‌گرها راحت‌تر بتوانند سوژه‌های خود را مورد آزار و اذیت قرار داده و آن‌ها را تحت نظارت قرار دهند. دنیای دیجیتال از آنجا که ماهیت ناشناس دارد به تعقیب‌گران آنلاین اجازه می‌دهد تا بدون تعامل فیزیکی یا تارگت‌های خود، آن‌ها را ترور کرده و اطلاعاتشان را جمع‌آوری نمایند.
شناسایی رفتار تعقیب‌های سایبری
طبق نظرسنجی که ژانویه 2020 انجام شد، 44 درصد کاربران اینترنت از نوعی از آزار و اذیت آنلاین رنج می‌بردند. به طور خاص 28 درصد از آن‌ها نوعی از آزار شدید آنلاین را گزارش دادند که شامل تهدیدهای فیزیکی و تعقیب می‌شد. افزون بر این، 77 درصد قربانیان ادعا داشتند در فیسبوک مورد تعقیب یا آزار و اذیت قرار گرفتند. تعقیب‌گران از انواعی از تاکتیک‌ها برای اذیت کردن و تحقیر قربانیان خود استفاده می‌کرده‌اند؛ برای مثال:
- کامنت گذاشتن‌های بیش از حد روی پست‌های شبکه‌های اجتماعی سوژه
- ارسال ایمیل‌ها، پیام‌ها یا متن‌های ناخواسته و تهدیدکننده یا آشکارا جنسی
- تگ کردن قربانی در پست‌ها بدون رضایت‌شان
- خود را در شبکه‌های مجازی جای قربانی زدن
- هک کردن یا سرقت دستگاه‌ها و اکانت‌های آنلاین
- بمباردمان کردن تارگت با پیام‌ها، حتی بعد از اینکه از مهاجم خواسته شده دست نگه دارد
تعقیب می‌تواند از طریق ایمیل، اپ‌های پیام‌رسان فوری، متون، جاسوس‌افزارهای نصب‌شده روی یک دستگاه و حتی دستگاه‌های جی‌پی‌اس وصل شده به وسیله نقلیه قربانی اتفاق بیافتد. مهاجمین قربانیان خود را روی موتورهای جستجو، روم‌های چت، بلاگ‌ها و وبسایت‌های رسانههای اجتماعی چون فیسبوک، اینستاگرام، توییتر و لینکدین سرچ می‌کنند. این پلت‌فرم‌ها به تعقیب‌گران اجازه می‌دهد تا برای سوءاستفاده از قربانی و پیدا کردن لوکیشن او در جهان واقعی اطلاعات شخصی جمع کنند.
چطور از گزند تعقیب سایبری مصون بمانیم؟
هر از چندگاهی خود را گوگل کنید تا ببینید چه اطلاعاتی از شما را فرد تعقیب‌گر می‌تواند در فضای آنلاین پیدا کند. شاید از اینکه بفهمید چقدر راحت می‌شود اطلاعات شخصی نظیر شماره تلفن، محل کار یا درس خانه را در وب پیدا کرد حیرت‌زده خواهید شد. پورتفولیوی تارگت موقع افزودن اطلاعات خانواده یا دوستانتان در پروفایل‌های رسانههای اجتماعی حتی وسیع‌تر هم می‌شود.
افراد علاوه بر شناخت رفتار تعقیب سایبری باید اقدامات پیشگیرانه نیز در نظر گیرند و برای محافظت از سلامت و بهداشت جهان فیزیکی و دیجیتالی خود قرارگیری در معرض فضای آنلاین را (خصوصاً اگر غیرضروری باشد) را محدود سازند:
- بازنگری و تغییر پسوردهای همه اکانت‌های آنلاین
- فعالسازی تنظیمات سرسختانه‌ی حریم خصوصی در پلت‌فرم‌های رسانههای اجتماعی
- غیرفعالسازی هر برنامه یا تقویمی که به صورت عمومی قابل‌دسترس باشد
- محدود کردن اشتراک‌گذاری آنلاین با افراد خارج از حلقه دوستان صمیمی یا خانواده‌تان
- بازنگری لیست‌های دوستان و پاک کردن یا بلاک افراد ناشناس
- خاموش کردن متا داده‌های خدمات لوکیشن موقع پست کردن عکس‌ها در فضای آنلاین؛ زیرا این کار باعث می‌شود تعقیب‌گر مکان‌های رفت و آمدی شما را ردیابی کند
- استفاده از راهکار امنیتی و وی‌پی‌ان برای محافظت از خود در برابر حملات بدافزار و استراق سمع روی شبکه اینترنتی شما
- جلوگیری از استفاده از گزینه چک‌این در فیسبوک
- عدم ارائه اطلاعات حساس و قابل‌شناسایی از جمله اسم کامل، شماره تلفن، آدرس خانه یا محل کار به افرادی که فقط در فضای مجازی، چت‌روم‌ها و پلت‌فرم‌های گیم و رسانههای اجتماعی می‌شناسید
- بلاک کردن افراد و گزارش کردنشان در پلت‌فرم‌های رسانههای اجتماعی
ابزار Digital Identity Protection بیت‌دیفندر به شما اجازه می‌دهد در عین حال که وب‌گردی می‌کنید ردپای دیجیتالی خود را نیز مورد نظارت قرار دهید. اطلاعاتی که به طور عمومی قابل‌دسترس است مانند اسم، سن، آدرس ایمیل و اطلاعات مربوط به شغل و تحصیلات و عکس‌هاییی که دارید همه باعث می‌شود بسیار راحت آنالیز شوید. کاربران می‌توانند با این راهکار انتخاب کنند چه داده‌هایی از آن‌ها در دسترس باشد و بقیه را نیز حذف کنند. گرچه همه قدرت تعقیب سایبری هم در آزار و اذیت آنلاین خلاصه نمی‌شود اما قربانیان ممکن است طیف وسیعی از پیامدهای عاطفی و فیزیکی را تجربه کنند که شرایط ذهنی و زیستی‌شان را بهم می‌ریزد. به دلایلی بیشتر تعقیب‌گران سایبری با قربانیان خود یک‌جورهایی آشنا هستند. در برخی موارد، تعقیب‌گر می‌تواند نامزد سابق یا شریک یا همکاری در گذشته باشد. اگر شما، دوست یا عضوی از خانواده‌تان با رفتار تعقیب سایبری مواجه شدید، حس کردید دارید تهدید می‌شوید یا ترسیده‌اید فوراً مراتب را به پلیس اطلاع دهید. همیشه فولدری داشته باشید از اسکرین‌شات‌ها، ایمیل‌های سوءاستفاده‌گر یا متن‌هایی که مدرکی باشد برای ارائه به مراجع قضایی.